Porady dla kobiet w ciąży w okresie pandemii COVID-19 cz. III

Jak możemy się chronić?

W epidemiologii mówimy o tzw. procesie epidemicznym, czyli istnieniu trzech warunków koniecznych, aby choroba zakaźna mogła się szerzyć. Jest to istnienie:

1. czynnika chorobotwórczego (w tej sytuacji nowego wirusa SARS-CoV-2), 
2. wrażliwej, nieuodpornionej populacji,
3. tzw. dróg szerzenia. 

Z chorobą możemy zatem walczyć, próbując eliminować jeden z tych elementów. Aktualnie nie ma dostępnej szczepionki przeciwko SARS-CoV-2, która mogłaby uodpornić populację, trudno wyobrazić sobie również całkowitą eliminację obecności patogenu. W tej sytuacji najwłaściwszą i najskuteczniejszą metodę stanowi przerwanie dróg szerzenia. Dlatego właśnie tak istotne jest ograniczenie wszelkich kontaktów społecznych do minimum, a także mycie rąk i unikanie dotykania twarzy, zwłaszcza okolic oczu, nosa i ust. 

Kiedy powinnaś myć ręce?

• po kaszlnięciu, kichnięciu, oczyszczeniu nosa
• podczas opieki nad chorym
• przed rozpoczęciem przygotowywania posiłku, w trakcie jego przygotowywania i po jego przygotowaniu
• przed jedzeniem
• po skorzystaniu z toalety
• kiedy ręce są widocznie zabrudzone
• po pracy lub zabawie ze zwierzętami
• po powrocie do domu.

W jaki sposób?

Przy każdym myciu rąk przestrzegaj dwóch zasad – techniki (patrz grafika poniżej) i czasu (zgodnie z zaleceniami około 20-30 sekund). 

https://gis.gov.pl/aktualnosci/komunikat-glownego-inspektora-sanitarnego-w-sprawie-potwierdzonego-przypadku-koronawirusa/

Najczęściej pomijanymi podczas mycia obszarami są okolice kciuka, opuszki palców i przestrzenie międzypalcowe. Pamiętaj, by przed myciem zdjąć biżuterię czy zegarek – sprzyja to prawidłowej technice i umożliwia umycie nasady dłoni (okolic nadgarstka). Mydło nakładaj na dłonie już zwilżone, a środek dezynfekcyjny na dłonie suche (stosowanie go na dłoniach mokrych istotnie zmniejsza jego skuteczność).

https://gis.gov.pl/aktualnosci/jak-skutecznie-dezynfekowac-rece/

Jako epidemiolog, ale także mama pisząca dla mam, muszę przypomnieć, że te same zasady dotyczą mycia rąk naszych niesamodzielnych jeszcze dzieci (niemowląt, dzieci raczkujących, a także odważnych dwu- i trzylatków ☺). Pamiętaj, że zanim przystąpisz do mycia rąk dziecka, powinnaś dokładnie umyć swoje. Niezwykle ważne jest też osuszenie rąk po myciu – delikatne, ale skuteczne, sprzyja ochronie skóry.

Staraj się rozmawiać z dziećmi i tłumaczyć im zaistniałą sytuację. Przypominaj, by w miejscach publicznych nie dotykały takich powierzchni, jak poręcze, przyciski, klamki. Pamiętaj o higienie rąk podczas podawania dziecku smoczka i przestrzegaj higieny rąk dzieci ssących kciuk. 

Staraj się porzucić niekorzystne nawyki – całowanie dziecka w usta, dotykanie dłoni niemowląt (małe rączki tak często lądują w buzi!), oblizywanie smoczka! Zrób to raz na zawsze, nie tylko na czas pandemii.

A co z maseczkami?

Światowa Organizacja Zdrowia zaleca ich zakładanie wyłącznie w sytuacjach:

• opiekowania się osobą chorą na COVID-19 lub podejrzewaną o zachorowanie
• gdy sami kaszlemy lub kichamy.

Organizacja przypomina, że noszenie maseczki wymaga wiedzy i umiejętności jej stosowania, podkreślając konieczność przestrzegania higieny rąk (mycie rąk wodą z mydłem, używanie płynu dezynfekcyjnego). W przeciwnym razie korzystanie z maseczki może być potencjalnie niebezpieczne. [Link do filmu instruktażowego poniżej]

https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/when-and-how-to-use-masks

W niektórych krajach, zwłaszcza w Azji, noszenie maseczek jest wymagane powszechnie. Czy zatem powinniśmy nosić je codziennie? Jeżeli zachowujemy wymagany odstęp od innych osób, pilnujemy niedotykania twarzy, przestrzegamy zasad higieny rąk, to zabezpieczenie wydaje się wystarczające, zwłaszcza w sytuacji niedoboru środków ochrony indywidualnej (np. masek) dla personelu medycznego. Korzystanie z maseczki w trakcie robienia zakupów nie jest błędem, może nas dodatkowo ochronić, jednak bezwzględnie pamiętajmy, że maseczki chirurgiczne mają ograniczoną skuteczność (około 15-30 minut) i są jednorazowe! Niezmiernie ważne jest ich prawidłowe zakładanie (osłonięcie nosa i ust, a także dopasowanie – dociśnięcie do nosa drucika znajdującego się w górnej części maseczki) oraz zdejmowanie za troki, bez dotykania części twarzowej. Pod żadnym pozorem nie wkładaj zużytej maseczki do kieszeni, w której miałaby czekać na kolejną wizytę w sklepie!

Co jeszcze możesz zrobić, żeby czuć się bezpiecznie?

Wirus ulega zniszczeniu po 30 minutach w temperaturze 60 stopni Celsjusza. Jeśli przygotowujesz posiłek z użyciem surowych warzyw czy owoców, umyj je dokładnie wodą z delikatnym detergentem – nie jesteś w stanie zrobić tego w czasie i temperaturze wskazanych powyżej, jednak użycie detergentu sprzyja uszkodzeniu składającej się głównie z lipidów otoczki wirusa, co sprzyja jego inaktywacji. Kobiety w ciąży powinny absolutnie unikać spożywania surowych produktów odzwierzęcych, i to nie tylko w czasach pandemii SARS-CoV-2. Spodziewasz się dziecka? Zapomnij o tatarze, koglu-moglu, carpaccio czy sushi!

Pamiętając o długiej żywotności wirusa na powierzchniach plastikowych, dbaj o higienę rąk podczas wypakowywania zakupów oraz o czystość lodówki.

Nie jest błędem przecieranie środkiem czyszczącym lub dezynfekującym klamek od drzwi wejściowych i wszystkich tych, których dotykasz przed wejściem do łazienki po powrocie do domu. Zalecenie to może okazać się istotne zwłaszcza dla mieszkańców bloków. 

Ponadto zdecydowanie odwołaj wszelkie planowe wizyty, które nie wynikają z bezwzględnych zaleceń lekarza prowadzącego ciążę (przegląd stomatologiczny, fizjoterapia, usługi fryzjersko-kosmetyczne). Jeżeli jesteś już mamą, pamiętaj, że od 13 marca 2020 r. zaleca się wstrzymanie realizacji szczepień ochronnych (https://szczepienia.pzh.gov.pl/zalecenie-okresowego-zawieszenia-szczepien-ochronnych/):

„W nawiązaniu do dynamicznego wzrostu liczby przypadków zakażeń spowodowanych koronawirusem SARS-COV-2, powodującym chorobę COVID-19 oraz wprowadzeniem stanu zagrożenia epidemicznego, Polskie Towarzystwo Pediatryczne, Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej, konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii, konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej oraz konsultant krajowy w dziedzinie epidemiologii, wydali wspólne stanowisko, w którym zalecają okresowe wstrzymanie realizacji szczepień ochronnych”.

Podobne zalecenia dotyczą odroczenia bilansów dzieci zdrowych.

Podsumowując… #zostańwdomu i bądź zdrowa. Dla siebie, dla innych, a przede wszystkim dla Twojego maleństwa. 

Tekst powstał w oparciu o stan wiedzy z 25 marca 2020 r.

Piśmiennictwo:

1. Bai Y, Yao L, Wei T i wsp. Presumed asymptomatic carrier transmission of COVID-19. JAMA 2020 February 21 (Epub ahead of print)
2. Coronavirus disease (COVID-2019) situation reports. Gene- va: World Health Organization, 2020 (https://www.who.int/ emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports/).
3. Nan Yu, Wei Li, Qingling Kang, i wsp. Clinical features and obstetric and neonatal outcomes of pregnant patients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective, single-centre, descriptive study. Lancet Infect Dis 2020 Published Online March 24, 2020 
4. van Doremalen N, Bushmaker T, Morris DH i wsp. Aerosol and Surface Stability of SARS-CoV-2 as Compared with SARS-CoV-1. N Engl J Med. 2020 Mar 17. 
5. Baumann-Popczyk A, Sadkowska-Todys M, Zieliński A. Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka. Wydanie VII, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny, Alfa Medica Press, 2014
6. Wong SF, Chow KM, Leung TN i wsp. Pregnancy and perinatal outcomes of women with severe acute respiratory syndrome. Am J Obstet Gynecol 2004; 191: 292–97